İSTATİSTİKLERLE AİLE, 2016
Aile ve hanehalkı kavramları, Türkiye’de aile yapısını inceleyen sosyologlarca çok uzun zamandır birbirinin yerine kullanılmaktadır. Aile, evlilik, kan bağı ve yasal yollarla birbirine bağlı, karşılıklı hak ve yükümlülüklerle bir arada yaşayan bireyler topluluğu olarak tanımlanmaktadır.
Hanehalkı ise, aralarında akrabalık bağı bulunsun ya da bulunmasın aynı adreste yaşayan bir veya birden fazla kişiden oluşan topluluktur. Hanehalkı, bir aileden oluşabileceği gibi birden fazla aileden de oluşabilmektedir.
Bu çalışma ile ülkemize özel hanehalkı tipleri ilk kez idari kayıtlara dayalı olarak Türkiye ve iller düzeyinde üretilmiştir. Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi’nde ve Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi’nde yer alan bilgiler kullanılarak hanehalkı tipleri oluşturulmuştur. Söz konusu hanehalkı tipleri oluşturulurken uluslararası standartlara uygun tanım ve sınıflamalar kullanılmıştır.
Hanehalkı: Aralarında akrabalık bağı bulunsun ya da bulunmasın aynı adreste yaşayan bir veya birden fazla kişiden oluşan topluluktur.
Yöntem olarak, sayım ve kayda dayalı çalışmalarda kullanılan “Bir konut bir hanehalkı teşkil eder” yaklaşımı kullanılmıştır.
Hanehalkı büyüklüğü: Bir hanehalkını oluşturan kişilerin sayısıdır.
Tek kişilik hanehalkı: Yalnız yaşayan fertten oluşan hanehalkıdır.
Çekirdek aileden oluşan hanehalkı: Yalnızca eşlerden veya eşler ve çocuklarından veya yalnız ebeveyn ve en az bir çocuğundan oluşan ailelerdir. Bu hanehalkı tiplerinin belirlenmesinde kullanılan çocuk terimi, anne ve babaya göre ferdin durumunu belirtmekte olup, uluslararası tanım gereği herhangi bir yaş kriteri kullanılmamıştır. Örneğin; 60 yaşındaki bir anne ile 35 yaşındaki kızı “yalnız ebeveyn ve çocuklardan oluşan çekirdek aile” tanımına girmektedir.
Çekirdek aile tipleri aşağıdaki şekilde gruplandırılmıştır.
· Sadece eşlerden oluşan
· Eşler ve çocuklarından oluşan
· Yalnız ebeveyn ve çocuklarından oluşan
-Baba ve çocuklarından oluşan
-Anne ve çocuklarından oluşan
Geniş aileden oluşan hanehalkı: Birden fazla çekirdek aile veya en az bir çekirdek aile ile çekirdek aile üyesi olmayan en az bir kişiden oluşan ailelerdir.
Çekirdek aile bulunmayan hanehalkı: Aralarında eş, anne-çocuk veya baba-çocuk ilişkisi olmayan fertlerden oluşan hanehalklarıdır.
Verinin Kaynağı
Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi’nde ve Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi(ADNKS)’nde yer alan bilgiler kullanılmıştır.
Verinin kapsamı
Hanehalkı teşkil eden adreslerde yaşayan, ADNKS’de ülke sınırları içinde ikamet eden Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları ve yabancı uyruklu kişilerin tamamı kapsanmaktadır.
Kurumsal yerlerde (kışla, cezaevi, huzurevi, üniversite öğrenci yurtları vb.) kalanlar ile hanehalkı teşkil etmeyen adreslerde (işçi barakaları, misafirhane, otel, vb.) kalanlar kapsanmamıştır.
2016 Yılı İstatistiklerle Aile Antalya, Isparta ve Burdur İli sonuçlarını TÜİK Antalya Bölge Müdürü Abdi Öncel açıklamıştır:
Ülkemizde ortalama hanehalkı büyüklüğü 3,5 oldu
Ülkemizde, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre; Türkiye’de 2012 yılında 3,7 olan ortalama hanehalkı büyüklüğünün azalma eğilimi göstererek 2016 yılında 3,5 kişi olduğu görüldü.
İllere göre incelendiğinde; 2016 yılında ortalama hanehalkı büyüklüğünün en yüksek olduğu il, 6,7 kişi ile Şırnak oldu. Şırnak ilini 5,9 kişi ile Hakkari, 5,8 kişi ile Şanlıurfa illeri izledi. Ortalama hanehalkı büyüklüğünün en düşük olduğu il ise 2,7 kişi ile Çanakkale oldu. Çanakkale ilini 2,8 kişi ile Eskişehir, Balıkesir ve Tunceli illeri izledi.
Antalya’da 2016 yılında ortalama hanehalkı büyüklüğünün 3,2; Isparta’da 3,0 ve Burdur’da 2,9 olduğu görüldü.
Ülkemizde tek kişilik hanehalkı oranı arttı
Ülkemizde, çekirdek ailelerden oluşan hanehalklarının oranı, 2014 yılında %67,4 iken 2016 yılında %66,4 oldu. Tek kişilik hanehalklarının oranının ise 2014 yılında %13,9 iken 2016 yılında %14,9’a yükseldiği görüldü.
Tek kişilik hanehalkı oranının en yüksek olduğu il, 2016 yılında %24,9 ile Tunceli oldu. Tunceli ilini %22,8 ile Giresun ve %22,6 ile Eskişehir ve Gümüşhane izledi. Tek kişilik hanehalkı oranının en düşük olduğu il, %8,3 ile Diyarbakır oldu. Diyarbakır ilini %8,7 ile Batman ve %8,8 ile Van izledi.
Çekirdek aileden oluşan hanehalkı oranının en yüksek olduğu il, 2016 yılında %72,6 ile Kayseri oldu. Kayseri ilini %71,9 ile Osmaniye ve %71,3 ile Ankara takip etti. Çekirdek aileden oluşan hanehalkı oranının en düşük olduğu il, %55,3 ile Şırnak oldu. Şırnak ilini %56,6 ile Kastamonu ve %57,2 ile Tunceli izledi.
Antalya’da çekirdek ailelerden oluşan hanehalklarının oranı %66,5’dir. Tek kişilik hanehalklarının oranı ise %16,7’dir. Geniş ailelerden oluşan hanehalklarının oranı %13,4’tür.
Isparta’da çekirdek ailelerden oluşan hanehalklarının oranı %65,4’tür. Tek kişilik hanehalklarının oranı ise %19,1’dir. Geniş ailelerden oluşan hanehalklarının oranı %13,0’tür.
Burdur’da çekirdek ailelerden oluşan hanehalklarının oranı %65,7’dir. Tek kişilik hanehalklarının oranı ise %20,6’dır. Geniş ailelerden oluşan hanehalklarının oranı %12,0’dir.
Ülkemizde hanehalklarının %8,2’sini yalnız ebeveyn ve çocukları oluşturdu
Ülkemizde 2016 yılında toplam hanehalklarının %8,2’sini yalnız ebeveyn ve çocuklardan oluşan hanehalkları oluşturdu. Daha detaylı incelendiğinde toplam hanehalklarının %1,7’sini baba ve çocuklardan oluşan hanehalkları, %6,5’ini ise anne ve çocuklardan oluşan hanehalkları oluşturdu.
Antalya’da toplam hanehalklarının %8,2’sinde yalnız ebeveyn ve çocuklar yaşamaktadır. Toplam hanehalklarının; %1,7’si baba ve çocuklarından, %6,6’sı ise anne ve çocuklarından oluşmaktadır.
Isparta’da toplam hanehalklarının %7,2’sinde yalnız ebeveyn ve çocuklar yaşamaktadır. Toplam hanehalklarının; %1,7’si baba ve çocuklarından, %5,5’i ise anne ve çocuklarından oluşmaktadır.
Burdur’da toplam hanehalklarının %6,2’sinde yalnız ebeveyn ve çocuklar yaşamaktadır. Toplam hanehalklarının; %1,5’i baba ve çocuklarından, %4,8’i ise anne ve çocuklarından oluşmaktadır.
Saygılarımla,
Abdi ÖNCEL
TÜİK Antalya Bölge Müdürü
